Trong đoạn mở đầu bài phỏng vấn chính thức của Nobel Prize, Han Kang khẳng định khoảnh khắc bà muốn trở thành người viết là “không liên quan đến cha tôi. Chỉ là của riêng tôi.” Han Kang nói chuyện rất từ tốn, khe khẽ, nhưng cách bà khẳng khái và gật đầu 3 cái khi nói ra điều này ngay từ đầu đã khiến mình tò mò và ngạc nhiên.
Han Kang là nhà văn Hàn Quốc đầu tiên và là nhà văn nữ châu Á đầu tiên được trao giải Nobel Văn học vào năm 2024. Đọc thêm về gia đình Han Kang thì mình hơi hiểu ra lời khẳng định của bà.
Khi cha của bạn là nhà văn, anh trai là một tiểu thuyết gia, em trai cũng là một tiểu thuyết gia và họa sĩ truyện tranh, thì có lẽ nhiều người sẽ dễ “À!” lên về con đường theo đuổi văn chương của bạn, thậm chí xua tay cho những nỗ lực tự thân và nghĩ rằng thành công của bạn là đương nhiên.
Han Kang đã trả lời câu hỏi: “Gia đình ảnh hưởng thế nào đến sở thích viết lách của bà?” bằng lời khẳng định tự thân, từ chối sự ảnh hưởng liên quan của cha.
Đáp án của bà là Sách.
Han Kang sống giữa nghìn quyển sách bao quanh từ nhỏ. Bà cảm thấy được bảo vệ bởi sách trong quá trình lớn lên. Dù gia đình thường xuyên chuyển chỗ ở, thậm chí còn không có nội thất đàng hoàng, thì sự hiện diện của những cuốn sách luôn mang lại cho bà cảm giác an toàn và thân thuộc.
Vậy thì, bằng một cách gián tiếp, cha của bà cũng đã ảnh hưởng đến các con. Nền tảng gia đình rất quan trọng, bởi đứa trẻ thường học nhiều qua cách quan sát (Observational Learning).
Chúng ta học hỏi các hành vi, thái độ và giá trị bằng cách quan sát và bắt chước người khác, nhất là những người gần gũi, có sức ảnh hưởng trong gia đình. Đặc biệt là khi còn thơ bé.
Thật ra trẻ con mau quên lời dạy mà chủ yếu học qua cách người lớn sống. Nghĩ lại chính mình xem, hồi nhỏ ba mẹ dạy gì hầu như quên sạch (hoặc tự thắc mắc ngược lại khi lớn lên), nhưng cách họ đối xử với mình, với người xung quanh, với công việc… thì mình vẫn nhớ.
Trong trường hợp của Han Kang, dù cha không định hướng và bản thân bà cũng có cảm hứng với sách, nhưng không thể phủ nhận mối quan hệ của cha và anh em với văn chương đã củng cố niềm đam mê viết lách của bà.
Nếu một đứa trẻ suốt ngày chơi với sách và muốn làm nhà văn sống trong một gia đình truyền thống khác, với giá trị khác, không coi trọng văn chương sách vở, thì con đường sự nghiệp của Han Kang cũng sẽ gặp nhiều khó khăn trắc trở bên lề.
Han Kang sống trong một ngôi nhà có đủ loại sách ở khắp nơi, “như một thư viện nhỏ”. Gia đình cũng chủ trương đọc sách nên bà cũng được tung tăng, tự do khám phá sở thích của mình.
Nền tảng gia đình có thể là một phước báu, cũng có thể là một gánh nặng, trách nhiệm vô hình.
Cách Han Kang xác định rõ viết lách là lựa chọn cá nhân rất quan trọng.
Bà đã dịu dàng trân trọng nhận lấy những hạt giống tốt trong nền tảng cũ, và nhổ bỏ những hạt giống khác có thể là gánh nặng. Từ đó, bà thực sự tự do bước đi trên con đường sáng tạo của riêng mình.
Chúng ta cũng cần học cách can đảm quan sát thật kỹ những hạt giống Đời dúi vào tay mà mình đang ôm giữ, rồi mạnh dạn lựa chọn.
Cái gì giúp mình phát triển mở rộng thì giữ lại.
Cái gì trì kéo làm hại mình thì bỏ ra.
Không phải ai cho gì thì mình cũng phải nhận.
Đó cũng là một dạng thức của tự do.
Peace,
Phiên Nghiên
CA, 26/3/2025
*P.S: Nếu bạn cũng thích sách và muốn ôm về những cuốn Phiên đọc, Phiên giới thiệu, thì mời vào chơi Tiệm sách bà Phiên
Viết để tự do 